harriebielders.nl

Versie 58, 1 november 2024, tiende jaargang.

De website wordt geüpdatet op 15 december 2024.

Het jaar van de filosofie.

In 1964, dus precies zestig jaar geleden, ging ik filosofie studeren aan het Filosoficum in Velaines, nabij de Belgische Waalse stad Tournai. Daar maakte ik samen met andere studenten onder andere kennis met het vak logica ofwel de wetenschap die zich bezighoudt met de juiste manier van redeneren, met als doel om ons te leren kritisch te kijken naar wat wijzelf en anderen beweren en te onderzoeken of dat waar of niet waar is.

Logica is een belangrijk onderdeel van filosofie, immers het woord ‘filosofie’ is afgeleid van het Oudgriekse woord ‘φιλοσοφία, philosophia’, dat houden van of verlangen naar wijsheid betekent. Als afgeleide hiervan vertalen wij filosofie in het Nederlands als ‘wijsbegeerte’. Filosofen streven dus naar kennis en wijsheid.

Naast logica kwamen tijdens de filosofielessen ook denkwijzen van belangrijke filosofen aan de orde om ons kennis te laten nemen van hun gedachten. Niet om die klakkeloos over te nemen, maar om onze eigen gedachtewereld kritisch te leren bekijken, te vergroten en te nuanceren. Immers filosofie houdt zich bezig met het zoeken naar antwoorden op belangrijke levensvragen en die antwoorden voortdurend weer te bevragen, in twijfel te trekken.

Helaas zijn we het filosoferen verleerd: het durven stellen van fundamentele vragen en de antwoorden erop niet als absoluut te beschouwen, maar bereid te zijn deze aan te passen als zich juistere inzichten voordoen, wat van groot belang is in een tijd waarin iedereen een mening heeft over alles en nog wat, vaak zonder zich echt verdiept te hebben in de betreffende onderwerpen, en in een wereld waarin spookverhalen en complottheorieën worden verspreid en wetenschappelijk verkregen kennis en inzichten door groepen mensen in twijfel worden getrokken, gewoon omdat ze niet passen in hun persoonlijke meningen en overtuigingen.

Vanwege het grote belang van filosofie in deze tijd, wijd ik de tiende jaargang van deze website aan filosofie, aan een juiste manier van redeneren en aan de gedachten van grote filosofen over onszelf, de maatschappij en de wereld, om zo onze kennis over onszelf, de maatschappij en de wereld te vergroten en te nuanceren en inzichten te formuleren die gestoeld zijn op ‘waarheid’ en een bijdrage te leveren aan een juiste ontwikkeling van onszelf en de maatschappij.

Ik wens ons allen een kleurrijke voortzetting van de herfst, met nieuwe gedachten over een kleurrijke toekomst, door voortdurend kritische vragen te stellen over ons denken en handelen.

Hopelijk gaf en geeft de herfst ons niet alleen veel kleurrijke bladeren, maar ook een kleurrijk palet aan vragen, zoals Hoezo?, Waarom?, Waardoor?, Is dat zo?, En wat nu? en Hoe nu verder?

Columns.

Het ijzeren tijdperk.

En wat nu? vroeg ik me af, toen ik me in 2022 na lange tijd weer vijf maanden lang had verdiept in wat filosoferen inhoudt, wat het belang ervan is en wat 25 belangrijke filosofen hebben gedacht en bedacht over ons mensen en onze relatie met elkaar, de wereld en ‘de bovenwereld’, kortom over onze relatie met ‘het leven’.

Het duizelt me nog een beetje, ik kan de veelheid aan gedachten nog niet helemaal bevatten en overzien. Er is nog geen heel duidelijke ontwikkelingslijn te zien, omdat de verschillende filosofische stromingen vaak wel op elkaar reageren, maar niet altijd op elkaar voortbouwen, waardoor er geen duidelijke conclusie getrokken kan worden waar we nu staan, wat de gemeenschappelijke gedachten zijn die ons bestaan hier op aarde een algemene basis zouden kunnen geven.

Gezien het feit dat de meeste filosofen en de filosofie in het algemeen niet de pretentie hadden en hebben om vaststaande waarheden aan te dragen, maar ons aan te zetten tot een persoonlijk denken, is het ook niet logisch om van de filosofie algemene basisgedachten te verwachten. Filosofie is immers het voortdurend vragen stellen over onszelf en de maatschappij in de eigen tijd om zo de voortdurende veranderingen die er plaats vinden kritisch te bevragen.

Het huidige tijdperk wordt wel eens omschreven als ‘het ijzeren tijdperk’ omdat het gekenmerkt wordt door een extreem materialisme en de overheersing van de rede, het verstand.

Aan de basis van deze ontwikkeling stond de filosofische stroming van het rationalisme, waarin echte, ware kennis niet voortkomt uit zintuiglijke waarneming, omdat die de mens kan bedriegen, maar alleen uit de ratio, het menselijke verstand. Hiermee wees men niet alleen de filosofische stroming van het empirisme af, waarin gesteld wordt dat kennis voornamelijk of geheel voortkomt uit de ervaring via onze zintuigen, maar ook dat onze intuïtie een belangrijke bron van kennis is.

Onze intuïtie verbindt ons met de wereld achter het tastbare fysieke, de metafysische wereld, waar we alleen toegang toe hebben via ons diepe persoonlijke innerlijke weten, onze intuïtie.

Waar we geen aandacht aan geven, groeit niet. Dus zijn we onze verbinding met onze capaciteit om deze metafysische wereld te betreden kwijtgeraakt en daarmee ons bewustzijn van onze niet materiële oorsprong en onze bestemming, en zijn we wezen geworden, verdwaald in het leven, en dempen we ons gevoel van zinloosheid door te vluchten in materiële genoegens, ondanks dat we voortdurend ervaren dat dat ons niet echt gelukkig maakt.

‘De rede’ die centraal stond in de filosofie van de Verlichting heeft niet gebracht wat de aanjagers en aanhangers ervan voor ogen stond. Begrijpelijk dat ze zich afzetten tegen de heersende religies die mensen tot slaaf maakten van hun geboden en verboden. Maar daardoor hebben ze het kind met het badwater weggegooid en zijn we iets kwijt geraakt wat ik ‘Intimiteit’ noem, onze diepste verbinding met onszelf, onze medemensen en de werelden om ons heen.

Intimiteit is de verbinding die verder gaat dan de materiële ervaring van de ander en het andere.

Zo is intimiteit met iemand is iets anders dan seks hebben. Seks gaat om de ervaring van de verbinding tussen twee lichamen, intimiteit gaat over de diepe persoonlijke verbondenheid, het ervaren van de verbinding met de persoon als geheel, met alles wat hij is en hem beweegt. Intimiteit met de natuur of muziek gaat verder dan alleen het zien, horen en genieten ervan, maar is een verbinding met hun krachten, energie en processen, waardoor we ons er deel van voelen en we hun diepere zijn ervaren.

We zijn niet alleen materie, we hebben ook een ziel die zijn oorsprong heeft in de metafysische spirituele wereld. Alleen als we zowel onze materiële als ons spirituele zijn aandacht geven, kunnen we groeien en ons ontwikkelen tot wat we in het diepste wezen zijn. Groei en ontwikkeling zijn de essentie van alle leven, van mensen, dieren en alles wat er leeft in en op onze aarde. Ook het besef van die essentie zijn we kwijtgeraakt.

En wat nu? Zoals de Griekse filosoof Aristoteles al zei, zijn we in ons diepste wezen allemaal zoekers en dus filosofen, omdat we voortdurend bewust of onbewust op zoek zijn naar zingeving, naar wat onze bestemming is. Dus moeten we vragen blijven stellen, twijfelen en openstaan voor nieuwe inzichten, kijken en luisteren naar wat er achter de zichtbare werkelijkheid schuilgaat, naar het diepere zijn van ons als persoon en maatschappij, naar het diepste zijn van alles.

We moeten ‘Het ijzeren tijdperk’ snel achter ons laten, want we zijn meer dan materie en ons denken, we zijn spirituele wezens met een lichaam en een ziel en met een intuïtief vermogen dat ons toegang kan verschaffen tot het diepere zijn van onszelf en alles en dus tot het weten wat onze uiteindelijke bestemming is.

Juni 2023.

Wetenschap, kunst en filosofie.

Bewustzijn vormt de basis van inzicht in de werkelijkheid en onszelf en is noodzakelijk voor de groei en ontwikkeling van onszelf, de maatschappij en de wereld als geheel.

Bewustwordingsprocessen kennen, naar mijn mening, drie belangrijke pijlers, namelijk wetenschap, kunst en filosofie.

Wetenschap probeert objectief inzicht in en objectieve kennis van de werkelijkheid te krijgen, wat wil zeggen: inzicht en kennis die onafhankelijk is van de individuele waarnemingen of voorkeuren van mensen. Wetenschappelijke kennis is gebaseerd op objectief waargenomen feiten die op een systematische manier worden verkregen. Zo wordt bijvoorbeeld door vergelijkend onderzoek bij proefpersonen die het echte en een placebomedicijn krijgen, bepaald of een medicijn wel of niet werkt en wat de eventuele bijwerkingen zijn.

Door het systematisch in kaart brengen van de bevolkingsopbouw en geboortecijfers kan een redelijk objectieve voorspelling worden gedaan over de bevolkingsgroei en -samenstelling in de toekomst en wat de gevolgen zijn voor bijvoorbeeld de arbeidsmarkt, de gezondheids- en pensioenuitgaven. Wetenschap zoekt naar kennis en inzichten die bewijsbaar zijn met feiten die op een objectieve manier zijn verkregen.

Kunst richt zich op de beleving van de werkelijkheid en wat die in ons oproept in woorden, beelden en andere menselijke manieren waarop we onze gevoelens en gedachten uitdrukken en die ons op hun beurt bewust maken van de invloed van de werkelijkheid op ons en dus de diepere lagen van de werkelijkheid blootleggen.

De oppervlakkige waargenomen werkelijkheid blijkt een diepere werkelijkheid in zich te dragen die bij ons een veelheid aan gedachten en emoties teweegbrengt. Ze toont en schenkt ons voortdurend haar diepere energieën die ons inspireren tot creativiteit die noodzakelijk is voor onze groei en ontwikkeling. Zo kan bijvoorbeeld de lente ons inspireren tot mooie schilderingen, beelden, muziek, gedichten of sfeerbeschrijvingen die ons de natuur letterlijk laten ervaren en beleven met alle emoties van verwondering die daarbij horen en die een positieve kijk geven op het leven en zo bijdrage aan onze groei en ontwikkeling.

Filosofie reflecteert op de werkelijkheid, stelt diepere vragen over de werkelijkheid waar maar moeizaam of nooit een eenduidig antwoord op is te geven en doet dit op een gestructureerde en beargumenteerde manier.

Een vraag kan zijn: ‘Wat betekent het om mens te zijn?’ of ‘Wat is goed en slecht handelen?’ Wijs word je volgens filosofen niet wanneer je ergens een mening over hebt, maar wanneer je ergens kennis over hebt. Filosofen zoeken naar ware kennis, iets wat waar is voor iedereen, maar stellen tegelijkertijd deze kennis voortdurend ter discussie, omdat de maatschappij en ons denken en inzichten zich voortdurend ontwikkelen.

Het gestructureerd en beargumenteerd zoeken naar ware kennis is van groot belang in een tijd waarin iedereen een mening heeft over alles en nog wat, vaak zonder zich echt verdiept te hebben in de betreffende onderwerpen, en in een wereld waarin spookverhalen en complottheorieën worden verspreid en wetenschappelijk verkregen kennis en inzichten door groepen mensen in twijfel worden getrokken, gewoon omdat ze niet passen in hun persoonlijke meningen en overtuigingen.

Zonder een aantal gemeenschappelijke overtuigingen en visies kan een maatschappij zich niet in een positieve richting ontwikkelen omdat de verschillende groepen die er deel van uitmaken allemaal iets anders willen. We beseffen te weinig dat de optiek waaruit we naar de wereld kijken, bepaalt wat we zien, voelen en doen, hoe we oordelen, wat we nastreven, kortom hoe we ons leven leven.

De Indiase jurist en politicus Mahatma Gandhi (1869-1918) formuleerde het belang van dit besef als volgt:

‘Je overtuigingen worden je gedachten,

je gedachten worden je woorden,

je woorden worden je daden,

je daden worden je gewoontes,

je gewoontes worden je waarden,

je waarden worden je lotsbestemming.’

Zoals gezegd, houdt Filosofie zich bezig met het zoeken naar antwoorden op belangrijke levensvragen en die antwoorden voortdurend weer te bevragen, in twijfel te trekken, want, zoals mijn filosofieleraar zei, ‘Philosophie, c’est douter’: filosoferen is twijfelen, voortdurend je inzichten durven inruilen voor betere.

Helaas zijn we het filosoferen verleerd: het durven stellen van fundamentele vragen en de antwoorden erop niet als absoluut te beschouwen maar bereid te zijn deze aan te passen als juistere inzichten zich voordoen.

Wetenschap, kunst en filosofie staan voor het onderzoeken en beleven van en voor het reflecteren op de werkelijkheid van onszelf en onze omgeving waardoor we niet alleen zicht krijgen op die werkelijkheid en ze kunnen aanpassen als dat noodzakelijk is, maar ze scherpen ook ons denken, beleven en ons vermogen om te reflecteren, om kritisch naar onszelf en de wereld te kijken, als voorwaarde voor een positieve groei en ontwikkeling.

Februari 2023.

Wie of wat ben ik?

Als je op zoek gaat naar wie of wat je bent, blijkt er geen eenduidig antwoord op deze vraag, net zoals er geen eenduidig antwoord is op de vraag wat een bos is.

Je zou kunnen zeggen dat een bos een gebied is met dicht op elkaar staande bomen, maar dat is een te simpele antwoord. De oppervlakkige verschijningsvormen van stammen, takken en bladeren zijn alleen het zichtbare deel. De processen die in en boven de grond plaatsvinden zijn veel groter en ingewikkelder en bepalen uiteindelijk de kwaliteit van de verschijningsvormen van het bos.

Van mij en jou is ook alleen de buitenkant zichtbaar en dat wat we doen en hoe we reageren en dat laat nauwelijks iets zien van wat er zich allemaal in ons afspeelt.

Het is overigens de vraag of het zoeken naar een eenduidig antwoord op de vraag wie en wat we zijn zinnig is. Wat en wie we zijn verandert voortdurend. Het is veel interessanter te zoeken naar de bewegingen die onze groei en ontwikkeling bevorderen of remmen, omdat wij hier zijn om als fysiek en zielenwezen te groeien en dat wat we diep in onszelf aan potentie hebben te ontwikkelen.

In dat groei- en ontwikkelingsproces zijn we afhankelijk van onze omgeving. Zonder ‘de anderen’ kunnen we niet ontdekken wie we zijn en wat we echt willen. ‘De anderen’ zijn onze spiegel, geven woorden aan onze manieren van zijn en doen en dragen hun normen en waarden op ons over.

Maar we zijn hier niet om als de anderen te worden maar onszelf als uniek wezen en dat vraagt om eigen normen en waarden en om onze eigen weg te vinden, wat daarom deels een eenzame weg is en vaak bots met de natuurlijke neiging om bij een groep te horen.

Het lopen van onze eigen weg vereist dan ook doorzettingsvermogen en het leren nemen van hobbels, het overwinnen van tegenslagen én betrokken blijven bij onze omgeving omdat wij die nodig hebben en de omgeving ons nodig heeft als bouwsteen van een solide samenleving.

Helaas wordt in deze tijd veel te weinig aandacht besteedt aan het leren omgaan met tegenslagen. Pamperen en beschermen voor tegenslagen staat voorop. Wat we allemaal tegenkomen bepalen we in grote mate niet zelf, maar wel de manier hoe we ermee omgaan. En we komen in ons leven ongevraagd en niet gewenst vele omstandigheden tegen die op zijn zachts gezegd niet prettig zijn. We kunnen ons het slachtoffer ervan voelen of ze als mogelijkheden zien om ermee te leren omgaan en zo de onvermijdelijke tegenslagen om te zetten in noodzakelijke levensenergie. De slachtofferrol werkt verlammend en remt onze groei en ontwikkeling.

Naast doorzettingsvermogen is reflectie noodzakelijk voor onze persoonlijke groei en ontwikkeling. Reflectie houdt in dat we regelmatig met een open blik in de spiegel kijken en ons afvragen hoe het met ons gaat, of we nog dat doen wat we echt willen en, als dat niet het geval is, nieuwe wegen zoeken om onze levensweg op onze eigenwijze manier richting te geven.

Reflectie vereist rust en stilte en helaas zijn die er steeds minder. We zijn verslaafd aan prikkels en stilte en rust wordt doorgaans als onprettig en zelfs als bedreigend ervaren omdat we niet geconfronteerd willen worden met wat er allemaal aan onzekerheden en twijfels diep in onszelf aanwezig is en omdat we niet herinnerd willen worden aan alle gebeurtenissen en gevoelens die we ‘onder de mat hebben geveegd’. Vrije dagen worden dan ook ingevuld met activiteiten zoals shoppen, uitgaan, fanatiek sporten en de avonden met turen op de smartphone of streamingsdiensten. Wandelen in de natuur en andere vormen om onze geest tot rust te brengen worden niet gevoeld als ontspanning, maar als boring, saai. En dan verwonderen we ons dat mensen steeds meer uit hun evenwicht raken, overspannen, burnout en depressief raken.

We leven niet het leven met zijn potentie tot groei en ontwikkeling, maar ontvluchten het.

Willen we groeien en ons ontwikkelen door onze eigen persoonlijke weg te lopen in het complexe geheel van beïnvloedingen vanuit onze omgeving, van onze instincten en van dat wat we hebben opgeslagen en weggestopt in ons onder- en onbewuste, dan speelt het ontwikkelen van bewustzijn een bepalende rol. Alleen het zien, het herkennen en erkennen van wat al die invloeden met ons doen, of ze ons belemmeren of remmen in onze groei en ontwikkeling, maakt het mogelijk om eigen keuzes te maken hoe we ons leven vanuit onze specifieke potenties vorm kunnen geven en de vrijheid kunnen verwerven die ons niet afhankelijk maakt van onze omgeving.

En die vrijheid is noodzakelijk om echte relaties aan te gaan met anderen, met onze omgeving, omdat we dat dan doen vanuit echte betrokkenheid en niet vanuit afhankelijkheid, om gewaardeerd te worden.

Uiteindelijk gaat het erom dat alles op deze aarde is verbonden in betrokkenheid, in eenheid, in liefde. Pas dan functioneert het geheel en wijzelf zoals het is bedoeld.

Februari 2023.

Overpeinzing:

Over filosofie en logica.

Filosofie onderzoekt vragen over de betekenis van onszelf en ons bestaan en over wat goed is voor onszelf en de maatschappij. Vragen die niet alleen een reflectie zijn op de maatschappij maar ook van de maatschappij, een reflectie op en van de tijd waarin we leven. Filosofie probeert de tijdgeest te vangen, te begrijpen en te duiden, wat kan leiden tot kritiek en corrigerende meningen. Filosofie is dan ook tijd- en persoonsafhankelijk. De Duitse filosoof Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) zei:

‘Filosofie is haar eigen tijd in ideeën vervat’.

De Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) onderkende een aantal filosofische vragen, waaronder de vraag: ‘Hoe kan ik de wereld kennen?’ De filosoof Willem Styfhals van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de Katholieke Universiteit Leuven beantwoordt deze vraag met: ‘Door de taal!’ De taal geeft ons toegang tot de werkelijkheid of de vermeende, denkbeeldige werkelijkheid.

Door woorden, door taal wordt duidelijk wat onze gedachten en overtuigingen zijn. Filosofie is erop gericht deze te bevragen, om te onderzoeken of ze echt waar zijn, wat noodzakelijk is in een tijd waarin van alles wordt beweerd en spookverhalen en complottheorieën worden verspreid.

Daarom is het belangrijk om meer aandacht te besteden aan hoe we via taal tot een juiste beschrijving kunnen komen van de werkelijkheid, hoe we waarheden en onwaarheden hierover van elkaar kunnen onderscheiden. Dit vraagt onder andere om een juiste manier van gedachtevorming en gedachtewisseling, dus een juiste manier van redenen. Binnen de filosofie is hiervoor de logica ontwikkeld, de wetenschap die zich bezighoudt met de formele regels van het redeneren. Door alsmaar te vragen ‘Waarom is dat zo?’ en ’Hoe zit dat dan?’ en door beweringen, overtuigingen en geloven te bevragen, kunnen we erachter komen wat de grondslagen hiervan zijn en ontdekken we dat dat vaak gevoelens zijn van angst, het zich bedreigd voelen en onzekerheid die niets met feiten te maken hebben.

Er zijn door de geschiedenis heen verschillende soorten logica ontwikkeld. De eerste formele logica werd ontwikkeld door de Griekse filosoof Aristoteles en is bekend onder de term Syllogisme of de Syllogistiek. Een bekend voorbeeld van een syllogisme is de volgende geldige redenering, die verloopt volgens een structuur die via verschillende beweringen ofwel premissen leidt tot een geldige conclusie, waarbij een premisse een veronderstelling is dat iets waar is:

Alle mensen zijn sterfelijk (majorpremisse).
Socrates is een mens (minorpremisse).
Socrates is sterfelijk (conclusie).

Dit syllogisme is een geldige redenering, omdat de conclusie noodzakelijkerwijs voortvloeit uit de voorafgaande premissen. De conclusie is waar omdat de voorafgaande premissen ware beweringen zijn. Een voorbeeld van een ongeldig syllogisme is:

Alle auto's die na 1994 zijn gebouwd hebben een katalysator (eerste premisse).
Mijn auto heeft een katalysator (tweede premisse).
Mijn auto is gemaakt na 1994 (conclusie).

Deze redenering is formeel ongeldig, omdat de eerste premisse niet betekent dat alléén auto's die na 1994 zijn gebouwd een katalysator hebben, want er kunnen auto's van voor 1994 zijn die wel al een katalysator hebben.

De conclusie is dan ook ongeldig.

Logica is binnen filosofiestudies een belangrijk vak. Het zou goed zijn de basisvaardigheden hiervan in het reguliere onderwijs aan de orde te stellen, wat een bijdrage zou leveren aan het trekken van juiste conclusies en ons zou helpen om op een juiste manier te redeneren, als wapen tegen ongefundeerde meningen en theorieën.

Teksten:

Citaten van de Griekse filosoof Plato.

Plato was een Griekse filosoof uit Athene en leefde daar tussen ca. 427 tot 347 v.Chr. Hij is een van de invloedrijkste denkers in de westerse filosofie en was de stichter van ‘de Athene Akademeia’, het eerste instituut voor hoger onderwijs in het Westen. Plato was een begenadigde schrijver, ook al was hij van mening dat het geschreven woord maar behelpen is en dat alleen een levend gesprek tussen mensen het overslaan van de filosofische vonk mogelijk maakt.

Plato is door zijn 'Ideeënleer' ook bekend als de aartsvader van het metafysisch realisme. Plato stelt dat de realiteit bestaat uit twee niveaus, namelijk de waarneembare, zintuiglijke wereld waarin alles veranderlijk is en de eeuwige, onveranderlijke wereld die alleen toegankelijk is voor het denken.

Volgens Plato bestaat er van alles wat wij waarnemen een perfecte, pure en eeuwige Vorm. De zichtbare werkelijkheid wordt door hem gezien als een onvolmaakte afspiegeling van de volmaakte vormenwereld die bestaat in een bovenwereld. De objecten en lichamen van het fysieke rijk zijn daarom slechts onvolmaakte weerspiegelingen van deze wereld. Zo is wat wij hier op aarde als geluk en liefde ervaren maar een onvolmaakte afspiegeling van wat geluk en liefde eigenlijk is, wat we ooit zullen mogen ervaren op onze levensweg in de bovennatuurlijke wereld.

Belangrijke citaten van Plato:

Als ik iets niet weet, zal ik niet beweren dat ik het wel weet.
Grote mensen praten over ideeën. Middelgrote mensen praten over gebeurtenissen. Kleine mensen praten over anderen.
Zonde is ziekte, lelijkheid en zwakte tegelijk.
Een goed advies dat door iedereen in een staat aanvaard wordt, heet een wet.
Het einde van de oorlog kunnen alleen doden zijn.
Doe vandaag wat anderen niet willen doen, zodat je morgen dat kan doen wat anderen niet kunnen.
Hij die heel graag iets wil krijgen wat hij nooit heeft gehad, zal iets goeds moeten doen, iets wat hij nog nooit heeft gedaan.
Mijn religie is zeer eenvoudig, want mijn religie is mijn vriendelijkheid.
Lust is heel verleidelijk.
Hij die niet zondigt, heeft geen behoefte aan wetten.
Heb de maan als doel want ook als je hem niet raakt, dan nog zal je je tussen de sterren bevinden.
Je kunt geen nieuwe oceanen ontdekken als je de moed niet hebt om de kust te verlaten.
Het is niet mogelijk om de wereld te verbeteren, als eerst de mens zichzelf niet verbetert.
Een arts is geen arts meer als hij tijdens de diagnose aan zijn eigen belang denkt en niet aan het belang van de patiënt.
Naar het onbekende kan men niet verlangen.
Onderwijs is als een tweede zon voor ieder mens.
Jezelf overwinnen is je grootste overwinning.
Geluk is het hoogste doel in het leven.
Voor het geluk van de staten zouden filosofen koningen moeten zijn en de koningen filosofen.

Beelden van september en oktober 2024:

Je kunt alle afbeeldingen op deze website vergroten door erop te klikken.

De jaargetijden en jaarfeesten geven ons leven mede een bepaalde structuur en ritme. Maar net zoals we in toenemende mate steeds minder gevoelig zijn voor algemeen geaccepteerde leefregels, gebruiken en rituelen, laten we ons steeds minder meevoeren met de sferen van de jaargetijden en jaarfeesten en stellen we ons steeds minder open voor hun betekenis en waarden die ze al eeuwen in zich dragen.

Jaargetijden hebben hun eigen sferen die ons beïnvloeden door ons bijvoorbeeld naar binnen of naar buiten te doen keren, ons aan te zetten tot verstilling, bezinning en reflectie of om gewoon te genieten van hun kleuren, geuren, lichtschakeringen, koude of warmte.

Jaarfeesten worden gevierd om bepaalde gebeurtenissen te herdenken, erbij stil te staan en te overdenken wat ze kunnen betekenen voor onze manier van denken en handelen. Zo gedenken we in het Kerstfeest, afhankelijk van de cultuur waarin we leven, de geboorte van Christus, staan we stil bij de boodschap van liefde en vrede of vieren we de zonnewende, het begin van de verlenging van de dagen.

Als er geen structuur of ritme in ons leven aanwezig is, wordt het ingevuld met wat er instinctmatig in ons opkomt. En daar maakt de commercie succesvol gebruik van. Zo zag ik half oktober al pepernoten en allerlei andere Sinterklaasartikelen in de winkels liggen, terwijl het nog ruim 7 weken duurt voordat het Sinterklaasfeest wordt gevierd. Ook waren ze in het tuincentrum al bijna klaar met het inrichten van de kerstmarkt, zag ik al de eerste etalages met kerstbomen en begonnen ze in Valkenburg al met het aanbrengen van de openbare kerstversiering, want Valkenburg is vanaf 15 november t/m 5 januari ‘Kerststad Valkenburg’ met als marketingkreet: ‘Zet je schrap voor hét kerstspektakel van het jaar’.

Doordat de commercie zich heeft meester gemaakt van dit soort feesten, worden ze over weken verspreid, door elkaar gehusseld en overlappen ze elkaar, waardoor ze onze aandacht en hun betekenis en waarden verliezen. Feesten worden in toenemende mate gebruikt als gelegenheden om ons te verleiden om te kopen, te consumeren. Het gaat niet meer om de diepere betekenis en waarden van de feesten, maar om de geneugten van het kopen en consumeren van ‘versieringszaken’ eromheen.

Door het uitrekken en de overlapping van de feesten zijn veel mensen na de feestdagen de feesten helemaal zat, om daarna al weer vlug naar Carnaval uit te kijken, want we zijn verslaafd aan 'feesten', omdat we niet meer met stilte en rust kunnen omgaan, omdat we dan geconfronteerd worden met de zinloze consumptieve invulling van ons leven.

Het is nog volop herfst. Laten we genieten van haar kleuren en sferen die ons diep kunnen raken en ons nieuwe ervaringen en gedachten kunnen brengen op onze zoektocht naar een zinvol leven.

Boeken:

In 2022 besteedde ik een aantal maanden aan mijn oude liefde Filosofie en schreef onderstaande boeken.

In de volgende updates zullen hieruit een aantal stukken worden gepubliceerd.

Ter gelegenheid van het jaar van de filosofie, kun je onderstaande boeken toegestuurd krijgen tegen een gereduceerde prijs.

Het boek 'Over filosofie en 25 filosofen' (formaat A5: 21x14,8 cm, 125 pagina's) kost inclusief verzendkosten 12,50 euro.

Het boekje 'Gedachten van 25 bekende filosofen' ( formaat 14,8,5x10,5 cm, 123 pagina's) kost 7,50 euro inclusief verzendkosten.

Je kunt beide boeken bestellen door een e-mail te sturen naar harriebielders@gmail.com met vermelding van je naam en adres.

Voor verdere details van deze en andere uitgaven: ga naar 'Winkel' in het hoofdmenu of klik op onderstaande knop.

Naar Winkel

Nieuwe uitgaven:

In 2023 schreef ik het boekje 'Kapitalisme: de weg naar de ondergang'. Ik eindigde dit boekje met de volgende tekst:

'Het is gemakkelijk om kritiek te leveren op het kapitalisme. Veel moeilijker is het om aan die kritiek de consequentie te verbinden om de eigen manier van denken en handelen die een rol speelt in dit ‘ondergangsscenario’ kritisch onder de loep nemen en op zoek gaan naar alternatieve vormen van denken en handelen van ons als individu en maatschappij.

Ik ben me er dan ook van bewust dat er op het einde van dit boekje bij de lezer vragen opkomen als: ‘En wat nu?’ en ‘Wat zijn mogelijke alternatieven?’.

Ik heb me dan ook voorgenomen om op zoek te gaan naar alternatieven en de resultaten hiervan in een nieuw boekje vast te leggen. En die alternatieven blijken er na een korte zoektocht overal al te zijn, in hoofden van mensen, in boeken en in de alledaagse werkelijkheid. Mijn zoektocht naar hoe we als persoon en samenleving kunnen groeien en ons verder ontwikkelen, gaat gewoon verder.'

Dit jaar schreef ik daarom het boekje 'Dromen van een welzijnseconomie'.

In dit boekje wordt op zoek gegaan naar alternatieven voor het kapitalisme om zo de onvermijdelijke weg naar ondergang van onze maatschappij te kunnen verleggen en weer zicht te krijgen op een hoopvolle toekomst.

Naar tekst

De tekst van beide boekje kun je lezen op deze website onder 'Boeken' in het hoofdmenu of door te klikken op de knop onder het boek.. Maar je kunt ze ook bestellen via mijn emailadres harriebielders@gmail.com onder vermelding van je naam en adres. De boekjes kosten elk 10,00 euro inclusief de verzendkosten.

Als aanvulling op de boekjes over de kritiek en alternatieven voor het kapitalisme verwijs ik graag naar onderstaande video.

Telkens opnieuw draait de samenleving op voor de hoge kosten om ons geldstelsel overeind te houden, terwijl slechts een klein groepje mensen meedeelt in de winst. Financiële instabiliteit, groeiende ongelijkheid en de trage verduurzaming van de economie zijn niet los te zien van de inrichting van ons geldstelsel.

Waarom richten we dat geldstelsel niet anders in? Bijvoorbeeld zo dat het grotere welvaart voor meer mensen oplevert en we beter in staat zijn om de grote uitdagingen van deze tijd het hoofd te bieden?

Cartograaf Carlijn Kingma neemt je in onderstaande video mee op ontdekkingsreis door haar handgetekende kaart van ons geldstelsel.

https://www.ftm.nl/artikelen/waterwerk-centrale-banken?share=XesJGqms8s2OW%2Bu6hx6J6sHetUM1OXLzXNSUxqWeFifb%2FnsPuUuDluslsvHqthU%3D

Voor inlichtingen over alle uitgegeven boeken van harriebielder.nl:

ga naar 'Winkel' in het hoofdmenu of klik op onderstaande klop.

Naar 'Winkel'

Je kunt alle afbeeldingen op deze website vergroten door erop te klikken.

Reacties en aanbevelingen via

harriebielders@gmail.com