Harrie Bielders
Boeken, verhalen, gedachten .......
Versie 62, 1 juni 2025, tiende jaargang, de jaargang van de filosofie.
De website wordt geüpdatet op 1 september 2025.
De levensschool.
Sinds de tweede wereldoorlog is er sprake van een proces van secularisering. Secularisering of secularisatie is de benaming voor het algemene fenomeen van ‘verwereldlijking’, wat inhoudt dat de dwingende invloed van religies op de levenshouding van mensen afneemt, wat ook wel ‘ontkerkelijking’ wordt genoemd.
De secularisatie of ontkerkelijking had naast de bevrijdende ook ontwortelende aspecten. We raakten bevrijd van de religieuze dwang, maar raakten ook de richtingaanwijzers kwijt die eeuwenlang richting gaven aan onze levensweg die gezien werd als de weg naar ‘de hemel’.
Door het wegvallen van duidelijke richtingaanwijzers en de daarbij horende normen en waarden, ontstond er een vacuüm waarin iedereen persoonlijk antwoorden moest geven op de van nature opkomende vragen over de zin en invulling van het leven. Maar omdat mensen dat niet gewend waren, ontstond er een algemene sfeer van verdwaaldheid, waardoor het leven door velen als zinloos en leeg wordt ervaren, met als gevolg stijgende psychische en fysieke klachten. Zinloosheid en leegte is volgens de Belgische psychiater en hoogleraar Dirk De Wachter anti-leven en daardoor levensbedreigend.
De deugden die door de heersende religies werden voorgeschreven voor het leiden van een deugdzaam leven als de weg naar ‘de hemel’, moesten ervoor zorgen dat mensen leefden vanuit hogere normen en waarden en niet vanuit hun instinctieve neigingen tot egoïsme, afgunst, jaloezie en haat.
Door de secularisatie kregen de eeuwenoude deugden minder aandacht, waardoor ze minder als algemeen geldende normen werden ervaren en aangeleerd, met als gevolg dat ‘ondeugden’ meer ruimte kregen, die vervolgens maar al te graag misbruikt werden door mensen die onze neiging tot egoïsme en afgunst gebruiken voor hun eigenbelang, zoals mensen die denken en handelen vanuit een kapitalistische ideologie: het maken van winst. Zij maakten maar al te graag gebruik van het oververhitte ego, dat volgens de Vlaamse filosoof Marc De Kessel het gevolg was van het gebrek aan houvast. We gingen verwoed op zoek naar ankerpunten en dachten die te vinden in consumptie en sommigen in vormen van fundamentalisme.
Tegelijkertijd, zo zegt De Kessel, is het hoopgevend dat, ondanks het oververhitte egoïsme, de westerse mens nog altijd geworteld is in een christelijke cultuur, die gericht is op de zorg voor de ander. In alle vrijheid kunnen we er nog altijd naar verlangen om ons kleine ik te ontstijgen en ons te verbinden met iets groters, wat we helaas vaak denken te vinden in een roes of genot. Het veelvuldig gebruik van drugs kan dan ook enerzijds gezien worden als een poging om even te ontsnappen aan de zinloosheid en de zwaarte van het leven en anderzijds als een symptoom van ons verlangen naar de verbinding met iets hogers dat ons leven een zinvol doel en een zinvolle invulling geeft.
Een levensdoel en levensinvulling zijn zinvol als ze gericht zijn op de essentie van ‘leven’: de drang tot groei en ontwikkeling. Ons verblijf op aarde is bedoeld als een levensschool om aan deze drang de juiste richting en invulling te geven en wel door het leren van levenslessen, die net zoals de lessen op onze scholen gericht zijn op onze ontwikkeling als mens en als lid en bouwsteen van de samenleving. Hoewel de lessen van school en het leven samen onze levenslessen vormen, is er een verschil tussen de aardse school en de levensschool:
‘Het verschil tussen de aardse school en levensschool: de aardse school leert je lessen en geeft je vervolgens een toets. De levensschool geeft je een toets en jij leert daaruit lessen.’
In deze update wordt op zoek gegaan naar richtingaanwijzers die ons de weg kunnen wijzen naar een zinvol levensdoel en een zinvolle levensinvulling.
Ik wens ons allen een prachtige zomer, waarin we niet alleen kunnen genieten van al het mooie dat het leven biedt, maar ook openstaan voor de levenslessen die we erin kunnen ontdekken en tegenkomen om als mens en maatschappij te groeien en te bloeien.
Columns.
Over levenslessen.
Als de essentie van ‘leven’ groei en ontwikkeling is, moeten we ons afvragen wat er om groei en ontwikkeling vraagt. We hebben fysieke capaciteiten die we gemeenschappelijk hebben met dieren, namelijk dat we kunnen voelen, handelen, kijken, horen, ruiken en proeven. Deze capaciteiten vragen om ontwikkeling om goed te kunnen functioneren, wat betekent dat we zorg moeten dragen voor onze fysieke gezondheid.
Naast deze fysieke capaciteiten hebben we specifieke menselijke capaciteiten, namelijk dat we ons bewust kunnen zijn van wat we voelen, doen, horen, zien, ruiken en proeven en ons daar een mening over kunnen vormen, of iets goed of kwaad, lelijk of mooi, lekker of vies is, en dat we op basis van deze beoordeling ons gedrag kunnen veranderen en ons zo verder kunnen ontwikkelen.
De capaciteiten om ons ergens van bewust te zijn, daarover na te denken, te reflecteren en ons dingen te herinneren, liggen, in tegenstelling tot wat doorgaans wordt beweerd, niet in onze hersenen, maar in het bewustzijnsveld buiten ons lichaam en zijn capaciteiten van onze ziel die na onze dood blijft voortbestaan om in andere sferen haar ontwikkeling voort te zetten. Het zou absurd zijn als het leven, dat in essentie groei en ontwikkeling is, uiteindelijk tot niets zou leiden.
De ziel geeft allerlei impulsen aan onze hersenen, die daar worden omgezet in lichamelijke gewaarwordingen en acties, zoals mijn gedachten als signalen van mijn bewustzijnsziel via mijn computer worden omgezet in tekst. Wij ontwikkelen onze hersenen dan ook door ons bewustzijn en ons denken te ontwikkelen en dus onze ziel, zoals we onze spieren trainen door bepaalde lichamelijke activiteiten.
De zorg voor ons lichaam is van groot belang omdat het ons aardse voertuig is om als zielenmens tijdelijk op aarde te kunnen leven. En dat tijdelijk verblijf is bedoeld om ons als zielenwezen specifieke mogelijkheden te geven om ons te ontwikkelen door de ervaringen die hier op aarde mogelijk zijn, zoals we in ons aards schoolsysteem verschillende stages, schoolklassen en opleidingen doorlopen. Waarom zouden we dit allemaal doen als het geen betekenis heeft in een groter geheel, als het uiteindelijk zou verdwijnen in de dood.
Ons schoolsysteem op aarde is dan ook een onderdeel van het totale eeuwige scholingsproces op geestelijk zielenniveau. Beide systemen zijn in principe dan ook hetzelfde: zo boven, zo beneden. Een verschil tussen beide schoolsystemen wordt mooi beschreven in een Engelse omschrijving die ik onlangs tegenkwam:
‘Difference between school and life: School teaches you lessons and then gives you a test. Life gives you a test and you learn the lessons.’
Vrij vertaald in het Nederlands:
‘Het verschil tussen de aardse school en levenschool: de aardse school leert je lessen en geeft je vervolgens een toets. De levenschool geeft je een toets en jij leert daaruit lessen.’
Net zoals ouders en leraren ons liefdevolle en stapsgewijs begeleiden op onze ontwikkelingsweg en ons daarom moeten corrigeren als we verkeerde wegen bewandelen, gebeurt dat ook door ‘hogere opvoeders’ op het scholingsniveau van onze ziel. En net zoals we de opgaven en corrigerende maatregelen van onze aardse ‘opvoeders’ niet altijd begrijpen, doen we dat ook niet altijd als we moeilijke opgaven tegenkomen in ons leven of worden geconfronteerd met situaties die bedoeld zijn om foutief gedrag te corrigeren. We zijn dan vaak geneigd om de schuld ervan te leggen bij ‘anderen’ en zijn ons er niet van bewust, dat wijzelf die situaties hebben veroorzaakt door ons gedrag in dit of vorige levens.
Zolang we bepaalde lessen niet leren, krijgen we ze iedere keer weer op ons bordje. De huidige wereldwijde crises zijn niet veroorzaakt door ‘hogere machten’, maar door onszelf. En zolang we ons daar niet van bewust zijn, zullen ze voortduren en zelfs steeds groter worden, want levenslessen moeten geleerd worden.
Alles wat we tegenkomen, hoe vervelend en zwaar ook, is bedoeld om ons als zielenwezens te kunnen ontwikkelen op onze weg naar bewustzijn, vrijheid en liefde, want de bron waaruit we voortkomen is vol van liefde, vrijheid en liefde. En naar die bron, ons Thuis, zullen we moeten terugkeren. Dit levensdoel is even dwingend als de doelen die ten grondslag liggen aan onze aardse opvoeding.
Als het leven als doel heeft om ons als zielenwezen te ontwikkelen en ons tijdelijk verblijf hier op aarde een leerperiode is in het totaal van dit proces, hoe triest is het dan dat we op dit moment de groei van onze materiële welvaart, van bezit, succes en aanzien als hoofddoel hebben. Deze zaken zijn immers even vergankelijk als ons lichaam. Op het einde van ons leven telt alleen in hoeverre we onze vermogens van bewustzijn, vrijheid en liefde hebben ontwikkeld. Welvaart is geen relevant levensdoel, maar alleen een middel om gunstige omstandigheden te scheppen voor de groei van deze capaciteiten.
We zitten blijkbaar op de verkeerde school, waar we verkeerde levenslessen leren. Dus zal er ingegrepen worden, wat overal om ons heen is te zien in de vorm van wereldwijde crisissen. We hebben de keuze om ze te ontkennen of ze te zien als waarschuwingen dat we ons gedrag als individu en maatschappij moeten veranderen. Dit vraagt om ons bewust te worden van onze echte levenslessen.
Over regendruppels op mijn raam
Ik zat onlangs naar buiten te kijken door het woonkamerraam dat helemaal was bedekt met regendruppels die een regenbui erop had achtergelaten. Het schilderij van druppels was in rust totdat er plots een druppel naar beneden gleed en er beweging kwam in het schilderij. De druppel gleed op een onderliggende druppel, versmolt ermee tot een grotere druppel die vervolgens door zijn zwaartekracht verder naar beneden gleed en een klein riviertje vormde, dat vervolgens het onderliggende gedeelte van het beregende raam in beweging bracht.
Dit gebeuren riep de wet van oorzaak en gevolg of van actie en reactie in me op: alles wat we doen en gebeurt, heeft invloed op wat er daarna gebeurt, elke actie veroorzaakt een reactie en die reactie veroorzaakt weer een reactie, net zo als een steen die we in het water gooien een uitdijende kringvormige golfbeweging veroorzaakt.
Evenzo verspreidt zich zowel ons goede als slechte handelen ten goede of ten kwade. Zelfs iets kleins kan een lawine veroorzaken die alles in zijn val meesleept en bedelft, en enkele dagen met een verwarmende lentezon kunnen alles doen ontluiken in een kleurenpracht.
Het beeld van dit lenteproces toont de enorme levenskracht die er in alles schuilgaat, zoals het ontluiken van de kleinste zaadjes laten zien. Hoe wonderlijk is dat piepkleine zaadjes die we kopen en in de grond stoppen uitgroeien tot grote planten en een kleine en op het oog dode kastanjebol kan uitgroeien tot een enorme kastanjeboom.
De essentie van leven is groei en ontwikkeling en die potentie zit in alles wat leeft. En als die potentie niet wordt benut, niet de juiste omstandigheden krijgt die nodig zijn om tot ontwikkeling te komen, gaat die potentie verloren en dooft het leven uit. Dit geldt voor planten, dieren en mensen.
Het wonderlijke is dat kinderen nooit zullen zeggen: ‘Ik wil niet meer groeien en me verder ontwikkelen’. Hun groeikracht is nog lenteachtig. In de loop van het leven kan die ontwikkelingsdrang door allerlei tegenslagen afnemen en soms zelfs doven, met als gevolg dat we depressief worden en soms zelfs aan zelfmoord denken of ervoor kiezen.
Ieder mens heeft zijn eigen groeipotentie, is een uniek zaadje dat schreeuwt om ontwikkeling. Alles in de opvoeding, onderwijs en politiek zou dan ook gericht moeten zijn op het ontdekken van ieders persoonlijke potentie en het scheppen van gunstige omstandigheden voor de groei en ontwikkeling ervan. Het is als in een groentetuin met verschillende gewassen die allemaal zowel om algemene als om specifieke verzorging vragen om zich volledig te kunnen ontwikkelen.
Voor een perspectief op groei is het ook noodzakelijk ze weerbaar te maken tegen bedreigingen. Uit de evolutietheorie blijkt dat alleen het levende dat zich goed kan aanpassen aan veranderende omstandigheden overleeft. Het weerbaar maken van kinderen tegen veranderingen en moeilijke omstandigheden is dan ook van groot belang, alleen dan kunnen ze tot volle bloei komen.
Niet alleen zijn optimale omstandigheden en weerbaarheid nodig voor onze groei en ontwikkeling maar ook verbondenheid met elkaar en onze omgeving. Ook die potentie en het daaraan gekoppelde verlangen is diep in al wat leeft en dus ook in ons aanwezig, omdat we elkaar nodig hebben in ons ontwikkelingsproces.
Net zoals bomen en planten ondergrondse netwerken hebben van wortels en schimmels die voedingsstoffen uitwisselen en elkaar waarschuwen en samenwerken als er bedreigingen optreden, hebben ook wij veelsoortige verbindings- en communicatiemogelijkheden die noodzakelijk zijn voor onze persoonlijke en maatschappelijke groei en ontwikkeling.
Dat we als individu en maatschappij op dit moment dreigen vast te lopen in veelsoortige persoonlijke en maatschappelijke crisissen is dan ook te wijden aan het teloorgaan van de samenhang tussen mensen en tussen mensen en de natuur. Als de noodzakelijke samenhang verloren gaat, ontstaat chaos, zoals ik die zag toen de regendruppels op mijn raam door een windvlaag naar rechts werden gedreven en er een chaotisch bewegingspel ontstond dat pas na enige tijd weer langzaam tot rust kwam.
Hopelijk zijn we weerbaar en veranderbereid genoeg om de chaos die is ontstaan door de teloorgang van de verbondenheid met elkaar en de natuur om te buigen naar een levendig maar rustig wereldschilderij, waarin alle voorwaarden aanwezig zijn voor de groei, ontwikkeling en bloei van alles en iedereen.
Mijn beuk.
Mijn beuk is niet echt mijn beuk, want hij staat aan de overkant van de straat in de tuin van mijn overburen. Maar hij is het eerste wat ik zie als ik uit het raam van mijn slaapkamer, werkkamer of woonkamer kijk en daarom voelt hij ook een beetje als míjn beuk.
Hij staat daar in weer en wind en vertelt me vele verhalen: verhalen van de seizoenen, het weer en van het leven met al zijn processen.
Hij staat met zijn enorme wortels stevig in de aarde waardoor hij tot nu toe de meest woeste stormen heeft overleefd. Hij herinnert me er voortdurend aan om met beide benen stevig op de grond te staan, zweverig en dromerig als ik ben geneigd te zijn.
Zijn stam is nabij de wortels omvangrijk en versmalt zich naarmate hij naar de hemel reikt. Hetzelfde geld voor de takken die zich vanaf de stam splitsen in steeds dunnere takken en twijgen die iel tegen de hemel afsteken en samen zijn prachtige ronde kroon vormen.
Dit laat me zien hoe ons leven zich tijdens de verschillende groei- en ontwikkelingsfasen steeds meer kan verfijnen in onze manier van denken, voelen en handelen en we ons zo kunnen ontwikkelen tot mooie persoonlijkheden.
Voor zijn groei en het ontwikkelen van bladeren en vruchten voor de voortplanting heeft hij, net als al het levende, voeding nodig. Die krijgt hij door via zijn wortels water op te zuigen uit de bodem met alle voedingsstoffen die daarin aanwezig zijn en door zijn bladeren die koolstofdioxide met behulp van water en zonlicht omzetten in voedzame suikers, waarbij zuurstof vrijkomt die voor hemzelf en ons van levensbelang is. Hij neemt en geeft. Hij geeft niet alleen hierdoor maar ook doordat hij zijn bladeren in de herfst weer teruggeeft aan de aarde waar allerlei organismen deze weer omzetten in voedingsstoffen voor hemzelf en andere planten.
Zijn bloesem en vruchten zijn talrijk en dienen onder andere als voedsel voor insecten en vogels. En insecten zorgen er tijdens ‘het eten’ voor dat de bloesems via bevruchting kunnen uitgroeien tot vruchten.
Mijn beuk heeft ondergronds belangrijke verbindingen met de bomen in zijn omgeving. Zo blijkt uit het boek ‘Het verborgen leven van bomen’ van de Duitse boswachter Peter Wohlleben dat bomen via hun wortels, wortelharen en grote ondergrondse schimmelnetwerken niet alleen voedingsstoffen en suikers met elkaar uitwissen, maar ook chemische signalen, bijvoorbeeld wanneer er gevaar dreigt door een aanval van insecten. Ook leveren volwassen bomen suikers aan hun eigen nazaten, die zelf nog te weinig zonlicht op kunnen vangen om via de fotosynthese de suikers aan te maken die nodig zijn voor hun groei.
Deze intens samenwerkende processen kunnen ons laten zien dat ook wij een onderdeel zijn van een groot samenhangend geheel, dat we alleen kunnen blijven voortbestaan als we niet alleen goed voor onszelf zorgen maar ook een bijdrage leveren aan de groei en ontwikkeling van de wereld met alles wat we zijn en hebben en dat ons leven alleen echt zinvol en vruchtbaar kan zijn als we ons verantwoordelijk voelen voor en intens samenwerken met alles en iedereen.
Ook draagt mijn boom me als het ware door het jaar heen, geeft het jaar de tijdsstructuur van de seizoenen, met ieder hun fysieke verschijningsvormen en sferen die specifieke gewaarwordingen oproepen. Ze staan voor de vele processen in ons leven, zoals van geboorte en dood, van naar buiten en binnen gekeerd zijn, van de fasen van jeugd, volwassenheid en ouderdom en van in- en uitademen, werken en loslaten, strijden en uitrusten.
Mijn beuk laat na het ontbladeren in de herfst in zijn kaalheid zijn prachtige hoofdstructuur zien die ons bewust kan maken van de structuur van ons leven, van wat we diep in onszelf voelen, denken en willen waardoor we in de lente vernieuwd en fris te voorschijn kunnen komen en we in de zomer alles op een andere manier kunnen doen en beleven en ons leven in de herfst nieuwe kleuren krijgt op onze ontwikkelingsweg naar bewustzijn, vrijheid en betrokkenheid.
Mijn beuk staat er elke dag weer als ik de gordijnen open doe en vertelt niet alleen zijn eigen verhaal maar ook onze levensverhalen, elke dag en periode een ander, zoals alles om ons heen. Het is inspirerend om naar die verhalen te luisteren, zoals naar alle verhalen die het leven ons vertelt.
Overpeinzing:
De wet van oorzaak en gevolg.
Door onze eeuwenlange ervaring hebben we ontdekt dat veel gebeurtenissen en situaties het gevolg zijn van iets dat eraan voorafgaat. Daarom zoeken we voor het oplossen van een probleem, of dat nou een technisch, fysiek of psychisch probleem is, eerst naar de eventuele oorzaken die het probleem hebben veroorzaakt, zoals we dat deden en doen bij bijvoorbeeld de coronacrisis en de klimaatcrises en nog veel te weinig bij de vluchtelingencrisis, waarbij we doorgaans alleen de gevolgen proberen in te dammen, maar niet de oorzaken aanpakken, zoals de armoede en de uitbuiting van arme landen en het niet helpen oplossen van de gevolgen voor hen van de klimaatcrisis die door de rijke landen is veroorzaakt.
We kennen het bovengenoemde mechanisme als de wet van oorzaak en gevolg of van actie en reactie: alles wat we doen en wat gebeurt, heeft invloed op wat er daarna gebeurt, elke actie veroorzaakt een reactie. Als dat een probleem is, zoekt de natuur automatisch naar het herstellen van het probleem. Dit komt voort uit het gegeven dat het leven streeft naar harmonie: het herstellen van fouten en het oplossen van problemen die zijn ontstaan, zoals we dat ervaren in de strijd van ons lichaam tegen ziektes. Fouten, knelpunten vragen om hersteld, om opgelost te worden omdat de essentie van leven is groei en ontwikkeling, het streven naar steeds beter, naar perfectie.
Dit natuurlijke proces was al ver voor onze jaartelling bekend in de Oosterse culturen en religies van het Hindoeïsme en Boeddhisme en wel in het proces van ‘Karma en reïncarnatie’.
De term Karma is afkomstig uit het Sanskriet en betekent letterlijk ‘daad’ of ‘werking’ en is de optelsom van alle daden en gedachten, goede en slechte die een mens in zijn leven heeft gedaan of gedacht.
Het geloof in karma hangt binnen deze religies nauw samen met het geloof in reïncarnatie: een cyclus van leven en sterven waarbij de mens iedere keer opnieuw geboren wordt op zijn weg naar Verlichting: door goed te leven bereiken we Nirwana: alle lijden is opgeheven en er vindt geen wedergeboorte meer plaats.
Volgens de filosofie van Karma en reïncarnatie komen we de gevolgen van onze daden in dit of het volgende leven tegen en krijgen we daardoor de gelegenheid om het karma uit vorige levens af te lossen. Als we lijden veroorzaken bij anderen, komt dat op de een of andere manier bij ons terug, wat ook het geval is als we goede dingen doen en geluk veroorzaken. ‘Boontje komt om zijn loontje’, ‘Wat je zaait, zul je oogsten’ en ‘Wie goed doet, goed ontmoet’.
De auteur van ‘Reïncarnatie, denkbeelden en ervaringen’ Hans ten Dam zegt:
‘Op een bepaald moment in het leven heb je mensen pijn gedaan en denk je: ‘Dit nooit meer!’ In hetzelfde leven krijg je soms een tweede kans, je komt in een vergelijkbare situatie en kan laten zien dat je ervan hebt geleerd. Als je hardleers bent, kan het zijn dat je in een volgend leven aan de andere kant staat, dat jou overkomt wat je anderen hebt aangedaan.’
Dit proces herkennen we in alle leerprocessen: proberen te leren van onze fouten en het proberen beter te doen. Daarvoor is het nodig dat we kritisch zijn op onszelf, op ons denken en handelen, want alles wat we doen of denken heeft een positieve of negatieve invloed op onszelf en onze omgeving. Maar we hebben altijd de mogelijkheid om opnieuw te beginnen, om de verantwoordelijkheid te nemen voor ons eigen leven, voor alles wat ons overkomt, waar we mee worden geconfronteerd. Als we onszelf als slachtoffer zien, lossen we geen karma af. Gaan we aan de opgaven staan die we op ons bordje krijgen en lossen we ze op, dan hoeven de opgaven zich niet meer eindeloos te herhalen. We krijgen zolang een herkansing tot we ons karma hebben afgelost.
De spirituele leraar Osho vertelt in een van zijn boeken het volgende verhaal:
Een man kwam Boeddha tegen en schold hem uit, waarop Boeddha zei: ‘Dank je wel’.
De man snapte het niet en vroeg Boeddha: ‘Waarom zeg je dankjewel als ik je kwets?’
Boeddha antwoordde: ‘Ik wachtte al op je. Ik heb jou in een ander leven gekwetst, daarom moest ik op dit moment wachten. Als jij me niet kwam kwetsen, zou ik nooit helemaal vrij kunnen zijn. Nu hebben we dit karma opgelost. Ik ga ook niks terugzeggen, want dan openen we weer een nieuwe reeks aan kwetsuren en pijn.'
Of we wel of niet geloven in karma en reïncarnatie, we kunnen ons in ons ingebakken streven naar groei en ontwikkeling niet onttrekken aan de noodzaak om ons denken en gedrag voortdurend tegen het licht te houden en wegen te zoeken om het te verbeteren. Natuurlijke groei streeft altijd naar beter, naar perfectie, naar het goede voor iedereen en alles. Laten we de wet van oorzaak en gevolg zien als een mogelijkheid het goede te bevorderen en ons ervan bewust te blijven dat alles wat we doen gevolgen heeft voor onszelf en onze omgeving.
© Harrie Bielders, juni 2023.
Teksten:
10 teksten van Ryan Holiday uit zijn boek 'Discipline is het doel: De kracht van zelfbeheersing'.
1. Aristoteles omschreef deugd als een soort ambacht, iets wat je kunt najagen, net zoals iemand de beheersing van een beroep of een vaardigheid najaagt. Hij schreef:
‘We worden bouwers door te bouwen en we worden harpisten door harp te spelen. Op dezelfde manier kunnen we rechtvaardig worden door rechtvaardige daden te verrichten, zelfbeheersing verwerven door beheerst te handelen, dapper worden door dapper te handelen.’
Deugd is wat we doen. Het is iets waar we voor kiezen. Niet één keer. Het is een dagelijkse uitdaging, een waarmee we niet slechts een keer maar constant, herhaaldelijk te maken krijgen. Zullen we egoïstisch of onbaatzuchtig zijn? Dapper of bang? Sterk of zwak? Wijs of dom? Zullen we goede gewoonte aanleren of een slechte? Moedig zijn of juist laf? Onwetend zijn of een nieuw idee onderzoeken? Hetzelfde blijven of groeien? De gemakkelijke weg of de juiste weg? Pag.13-14.
2. Als we willen dat niemand over ons heerst, moeten we over onszelf heersen.
Iedereen heeft een verheven ik en een laag-bij-de-grondse ik. Deze twee ikken zijn voortdurende met elkaar in gevecht. Zie het als kunnen versus moeten. Waar kunnen we mee wegkomen, en wat kunnen we het beste doen? De kant die gefocust is en de kant die snel is afgeleid. De kant die streeft en ergens naartoe werkt, en de kant die zich verlaagt en compromissen sluit. De kant die op zoek gaat naar evenwicht en de kant die houdt van chaos en uitspattingen. Waarvoor kiezen we? Welke kant wint? Wie wil je zijn? Pag. 17.
3.Niemand heeft het moeilijker dan luie mensen. Niemand ervaart meer pijn dan een gulzigaard. Geen succes is zo van korte duur als dat van roekeloze of superambitieuze mensen. Er niet in slagen je volledige potentie te bereiken is een verschrikkelijke straf. Hebzucht verzet en voorkomt dat iemand ooit geniet van wat hij of zij heeft. Zelfs als de wereld om hen heen hen prijst, is er diep vanbinnen slechts ellende, zelfhaat en afhankelijkheid te vinden. Pag. 21.
4. We zijn hier voor meer dan gewoon bankhangen en plezier maken. We hebben ongelooflijke talenten meegekregen. We staan bovenaan de voedselketen, zijn een bizar elitair product van miljoenen jaren evolutie. Waar besteed jij deze schat aan? Laat jij je middelen verpesten? Pag. 49.
5. De basis van het concept zelfbeheersing is een instinctieve reactie tegen alles wat over ons heerst. Hoe kun je vrij zijn als je, zoals een verslavingsdeskundige het noemde, ‘de vrijheid hebt verloren om je ergens van te onthouden?’.
We zeggen dat we autonomie nastreven, en toch geven we ons maar al te graag over aan gewoontes die tegen ons zeggen dat we ongelukkig, hongerig en eenzaam zijn, pijn hebben en zwak zijn zonder ze. Hoe bedroevend is dat?
De eerste stap, zei hij, was erkennen dat je afhankelijk bent van datgene waar je afhankelijk van bent. Daarna moet je afkicken; afkicken van je minnares, van je verslaving aan werk, je drang naar macht, wat het ook is. Waar het om gaat, is of het goed voor je is. Waarom laten we ons commanderen door onze (onder)buik, of door dat apparaat dat op dit moment vergroeid is met ons lichaam? Het lichaam kan niet de leiding hebben. Dat geldt ook voor gewoontes. Wíj moeten de baas zijn. Pag. 53-54.
6. Een heleboel mensen zijn ‘heerser’ over hun universum terwijl het hun ontbreekt aan de belangrijkste macht die er is: de macht over hun eigen geest, de macht over hun daden en keuzes. Pag. 126.
7. We hebben geen prestaties nodig om ons goed te voelen of goed genoeg te zijn. Wat hebben we wel nodig? De waarheid is: niet veel. Wat eten en water. Werk dat een uitdaging voor ons vormt. Een kalme geest te midden van tegenslag. Slaap. Een degelijke routine. Een doel waaraan we ons willen wijden. Iets waar we steeds beter in worden. Al het andere is bijkomend. Of erger, zoals de geschiedenis talloze keren heeft aangetoond: de bron van onze pijnlijke ondergang. Pag. 194.
8. Als je denkt dat er ruimte is om te groeien, dan doe je dat en je groeit. Als je denkt dat je goed bent zoals je nu bent, dan heb je ook gelijk. Je zult niet beter worden.
Blijf je wie je bent? Of word je waartoe je in staat bent het te worden? Want als je eenmaal stopt met beter worden, kun je slechts een kant op…
Doe je uiterste best. Doe het telkens weer. Verbeter dan weer, zelfs als het slechts wat kleine aanpassingen zijn.
Het is prachtig ironisch. Je bent nooit tevreden en toch ben je altijd tevreden omdat je vooruitgang boekt. Pag. 202 en 205.
9. Plato zei dat de beste leiders geen macht wilden. De waarheid is dat ze geen macht nodig hadden. Omdat ze hun driften en ego hadden overwonnen, waren ze sterker en onafhankelijker, minder corrupt, kalmer, vriendelijker en meer gericht op wat belangrijk was. Pag. 271.
10. Als we onszelf volledig hebben overwonnen, dan is het overwinnen van de wereld een peulenschil. Het is duidelijk dat maar weinig mensen het eerste in plaats van het laatste hebben gedaan.
Wanneer je de ware meesters in een willekeurig vakgebied bestudeert, zul je dat ontdekken. Ze zijn niet zo geïnteresseerd in winnen, geld of roem, of in de meeste dingen die ze hebben gekregen als gevolg van hun succes. Hun reis is altijd gericht op iets groters. Ze voeren geen strijd met de concurrentie. Ze vechten tegen zichzelf.
Zelfdiscipline draait nooit om straf of onthouding. Zelfdiscipline draait om de beste te worden, de beste die jij in staat ben te worden. De strijd om de beste te worden heeft niet zozeer te maken met anderen verslaan, maar meer met het onderdrukken van die aandrang, die gebreken en die egoïstische instincten die ieder mens heeft. Pag. 289.
Niemand heeft ooit gezegd dat het doel gemakkelijk zou zijn. Zou het de moeite waard zijn als dat het geval was?
Pag. 315.
Beelden van april en mei 2025:
Je kunt alle afbeeldingen op deze website vergroten door erop te klikken.
Het weer in april en mei werd in het algemeen gekenmerkt door zonnig lenteweer, met temperaturen die hoger waren dan gemiddeld en vaak boven de 20 graden uitkwamen. Na drie weken regenloos weer sloot de maand mei af met een week met regenbuien en lagere temperaturen. De laatste dag van mei en van meteorologische lente sloot met zijn temperatuur van ruim boven de relatief warme en droge lente af.
In tegenstelling tot het weer was de toestand in de wereld somber.
President Trump zette de wereldorde verder op zijn kop door handelsoorlogen te ontketenen.
Zijn gedrag werd steeds autocratischer en hij trad steeds harder op tegen personen en instituties die het niet eens zijn met zijn rechts en ondemocratisch machtsstreven.
In de oorlog tussen Rusland en Oekraïne weigerde hij nog steeds zich hard op te stellen tegen Poetin die de annexatieoorlog begon, omdat hij zich wel thuis voelt in de machtspolitiek van Poetin.
Israël voert, met steun van Amerika, een genocide uit in Gaza, maar de westerse wereld begint schoorvoetend haar onvoorwaardelijke steun aan Israël te herzien.
'Juist Joden zouden niét moeten willen dat anderen lijden, zoals ze zelf hebben moeten lijden. En de Israëlische regering zou haar bevolking moeten laten weten wat deze beelden buiten Israël aanrichten, hoe ze antisemitisme doen oplaaien. Want zo gaat het nu eenmaal altijd. Ze zouden niet alleen moeten denken aan een veilig thuisland voor Joden in Israël, zij zouden ook moeten denken aan de veiligheid van Joden buiten Israël.'
Adriaan van Dis, De kolonie mept terug, pag. 92.
Tussen India en Pakistan is het oude conflict over de zeggenschap van Kashmir weer opgelaaid.
Kortom: we glijden steeds verder af naar een wereld waarin de verdeeldheid alsmaar toeneemt, terwijl we juist zouden moeten samenwerken om de bedreigende wereldproblemen aan te pakken. Primitieve onderbuikgevoelens overheersen het wereldtoneel in plaats van ons verstand dat ons onderscheidt van dieren. We breken de wereld af, in plaats dat we ze opbouwen.
Dit in tegenstelling tot de lente die laat zien wat echte levenskracht aan schoonheid kan brengen.
Moge de lente ons inspireren tot een nieuwe manier van denken en handelen, zodat wij en de wereld weer gaan bloeien.
Boeken:
De kolonie mept terug.
De wonden geslagen door gedwongen verplaatsing, westerse expansiedrift en de verdeel-en-heerspolitiek zijn nog niet geheeld. Europa ligt onder de loep, het door de witte macht gedicteerde wereldbeeld kantelt en de nazaten van de gekoloniseerde verheffen hun stem.
Adriaan van Dis – geboren in een Indisch milieu – volgt al jaren het postkoloniale debat in binnen- en buitenland. Een lees- en denkervaring die hem uiteindelijk aanspoorde anders naar deze tijd te kijken.
Eén schrijver wees hem al vroeg de weg: Rudy Kousbroek (1929-2010). Een van de origineelste essayisten van ons taalgebied. Niemand schreef met zoveel hartstocht en verontwaardiging over de koloniale erfenis, de Japanse bezetting en de verwerking van het verlies van Nederlands-Indië. In 1992 werden nagenoeg al zijn artikelen over dit onderwerp bijeengebracht in Het Oost-Indisch kampsyndroom, een belangwekkend boek dat voor veel onrust onder oud-Indiëgangers zorgde. Voor van Dis was het een bevrijdende les in voortschrijdend inzicht, en een inspiratiebron voor 'De kolonie mept terug'.
‘De kolonie mept terug is een actueel en overtuigend betoog: de bal ligt bij de oude kolonisators.’
Waardering: 4 sterren van het Dagblad van het Noorden
‘Het is daarbij ook en vooral Van Dis zélf die lekker terugmept. Hij mept, uit naam van de kolonie, op het Nederlandse koloniale verleden en dan met name op de jarenlang eenzijdige kijk daarop in Nederland zelf, en daarmee ook direct op zijn eigen familieverleden.’
Thomas von der Dunk, De Kanttekening.
Nieuwe uitgaven:
De democratie in verval.
Door de eeuwen heen hebben mensen geëxperimenteerd met regeringsvormen om hun gemeenschap op een wijze te laten functioneren die overeenkwam met de opvattingen van een persoon, groep of de hele gemeenschap, wat heeft geleid tot een aantal staatsvormen.
In dit boekje worden de belangrijkste staatsvormen beschreven en beoordeelt: stimuleren ze hun burgers om ‘de goede weg’ te volgen en wel die van groei en ontwikkeling van burgers, de samenleving en de wereld, of ‘slechte wegen’ die de groei en ontwikkeling van mensen, de maatschappij en de wereld belemmeren. Immers groei en ontwikkeling zijn de essentie van alle leven.
‘Slechte wegen’ worden onder andere gekenmerkt door machtsuitoefening, eigenbelang, kortetermijnvisies, ongenuanceerd denken en het willekeurig omgaan met afgesproken regels en objectieve feiten.
In de huidige tijd zien we een tendens naar het bewandelen van ‘slechte wegen’ in weerwil van het feit dat de meeste mensen echt ‘goede wegen’ zouden willen bewandelen, omdat iedereen diep van binnen de wens heeft tot groei en ontwikkeling. De vraag is dan ook wat de oorzaken zijn van deze negatieve tendens.
Naar mijn mening ligt de oorzaak in een complex geheel van de volgende factoren die elkaar beïnvloeden:
1. Secularisering, dat kan omschreven worden als het proces waarin de georganiseerde godsdiensten hun greep op de maatschappij verliezen.
2. Kapitalisme, dat omschreven kan worden als een economisch systeem dat niet primair gericht is op de behoeftebevrediging van mensen, maar op het maken van winst.
3. Individualisering, dat kan omschreven worden als het maatschappelijke proces waardoor mensen meer als individu dan als groep in de samenleving komen te staan.
4. Dehiërarchisering. Als een hiërarchie een systeem is om mensen te organiseren in verschillende rangen en niveaus en mensen op basis van hun ‘rang’ zeggenschap hebben over anderen, kan dehiërarchisering omschreven worden als het proces waarin mensen de zeggenschap van mensen die binnen een ‘organisatie’ in hiërarchie hoger staan als zij, steeds minder accepteren. Dit proces zien we nu op alle niveaus plaatsvinden.
5. Populisme. De term populisme stamt af van het Latijnse ‘populus’ dat ‘volk’ betekend en is de naam voor een manier van communiceren en politiek bedrijven waarin er een diepe tegenstelling wordt gezien tussen ‘het volk’ en ‘de elite’, waarbij de populist eenzijdig de kant kiest van het volk.
Aan deze aspecten zal dan ook uitgebreid aandacht worden besteed en zal gezocht worden naar manieren van denken en handelen om vanuit een gezamenlijke visie onze staatsvorm en toekomst vorm te geven.
Voor inlichtingen over alle uitgegeven boeken van harriebielder.nl:
ga naar 'Winkel' in het hoofdmenu of klik op onderstaande klop.
Je kunt alle afbeeldingen op deze website vergroten door erop te klikken.
Reacties en aanbevelingen via
harriebielders@gmail.com